ARAŞTIRMA DOSYASI : IKBY-Merkezi Hükümet Anlaşması : Irak’ta Dengeler Değişiyor

Bilgay Duman

ORSAM Ortadoğu Uzmanı

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile Irak merkezi hükümeti arasında imzalanan anlaşma ülkedeki siyasi dengeleri yeniden şekillendirecek gibi duruyor. Irak’ta 7 Mart 2010’da yapılan seçimlerin ardından kurulan hükümet sonrasında hükümetin uygulamaları ve aldıkları paydan memnun olmayan Kürt İttifakı ve Irakiye Listesi, Irak merkezi hükümeti içerisinde yer almalarına rağmen hükümet içi muhalefet oluşturmuştu. Bu nedenle Irak merkezi hükümetinin çalışmaları aksamış ve Nuri El-Maliki başbakanlığındaki hükümetin temelleri sarsılmıştı. Diğer taraftan IKBY’nin merkezi hükümet karşısında attığı adımlar da Irak siyasetini oldukça gerginleştirdi. Hatta bu gerginlik silahlı restleşmeye kadar ulaştı ve iki tarafın silahlı güçleri önce Selahaddin’e bağlı Tuzhurmatu ilçesinde sonra da Kerkük’te karşı karşıya geldi.

Ancak 2 Mayıs 2013’te Bağdat’ta görüşmelerde bulunan IKBY Başbakanı Neçirvan Barzani ile Nuri El-Maliki arasında 7 maddelik bir anlaşma imzalandı. Bu anlaşmayla her iki taraf da kazanan olarak görünüyor. Burada Sünnilerin denklem içerisinde nasıl yer alacağı belki de en önemli noktayı oluşturmaktadır. 2003’te ABD’nin işgalinin ardından oluşan Kürt-Şii ittifakının yeniden kurulması, Sünnilerin siyasetin dışına itebilecektir. Mevcut durum itibariyle yaklaşık 5 aydır hükümet karşıtı gösterilerin yaşandığı Musul, Anbar, Selahaddin, Kerkük’ün Havice ilçesi gibi Sünnilerin yaşadığı yerlerde gösteriler şiddetlenmiş ve hükümetle çatışmaya dönmüştür. Bu şiddetin devam etmesi Irak’ı yeniden 2005-2007 yılları arasında yaşanan şiddet dönemine götürmesi ihtimali yüksektir. Burada özellikle merkezi hükümet tarafından gösteri yapan Sünnilerin tatmin edilmesi istikrarsızlığın artmasının önüne geçilmesini sağlayabilir.

Yaklaşık son bir yıldır hem Irak merkezi hükümeti hem de özelikle Mesut Barzani Sünnilerle yakınlaşma politikası izlemiştir. Barzani başta Irakiye ve daha da özelde Irakiye içerisinde yer alan Musul il yönetimini elinde bulunduran Nuceyfilerle yakınlaşmıştır. Hatta bu yüzden Musul il yönetiminde çatlaklar oluşmuş, il meclisindeki bir kısım Sünni Arap siyasetçiler, Nuceyfilerin Barzani ile yakınlaşmasına tepki göstererek il yönetimini boykot etmiş ve meclis toplantılarından çekilmiştir. Nuri El-Maliki de Musul il yönetiminden çekilen Yaver grubu gibi önemli Sünni aşiretlerle ilişki kurmuş ve yakınlaşmaya başlamıştır. Bu durum 2010 seçimlerinden sonra Irak genel siyasetinde Nuri El-Maliki’nin en büyük rakibi olarak ortaya çıkan Irakiye Listesi’ni etkilemiş ve liste içerisinde ayrışmalar başlamıştır. Irakiye Listesi’nin önde gelen isimlerinden Irak Başbakan Yardımcısı Salih El-Mutlak bile Nuri El-Maliki ile çok yakınlaştığı gerekçesiyle yaklaşık 5 aydır hükümet karşıtı gösterilerin yapıldığı Anbar’dan taşlanarak kovulmuştur. Sünnilerin bu tepkisel yaklaşımının, IKBY ve merkezi hükümet arasında imzalanan anlaşma sonrası artması muhtemeldir. Bu durum sadece 2003’ten sonra ABD’nin desteğini alan Kürt-Şii ittifakının yeniden oluşmasından öte iki taraf arasından imzalanan anlaşmanın içeriğinden de kaynaklanmaktadır. Burada IKBY ve merkezi hükümet arasında imzalana 7 maddeye yer vermemenin yerinde olacaktır. Anlaşmaya göre;

1- Şubat 2007’de IKBY ve merkezi hükümet arasında yapılan anlaşmaya göre petrol ve doğal gaz yasasının çıkarılması için bir komisyon kurulması,

2- 2013 bütçesinin düzeltilerek IKBY verilen bütçenin yeniden düzenlenmesi,

3- İhtilaflı bölgelerdeki güvenliğin ortak idare ile sağlanması ve Dicle, Cezire ile Musul Operasyon Komutanlığı’nın ortaya çıkardığı sorunların çözülmesi,

4- Celal Talabani tarafından parlamentoya sunulan, Saddam Hüseyin döneminde uygulan nüfus değiştirme politikaları ve yasalarının gözden geçirilerek nüfus haksızlıklarının giderilmesi ve il sınırlarının yeniden düzenlenmesi,

5- IKBY ile merkezi hükümet arasında havaalanları, gümrük ve vize yönetimi konusunda ortak idarenin sağlanması,

6- Enfal’de kimyasal silahtan zarar gören ve Şabani Ayaklanması’nda zarara uğrayanlara tazminat ödenmesi,

7- İki taraf arasındaki ilişkileri sağlamlaştırmak ve geliştirmek için her iki tarafın birlerine temsilci ataması kararlaştırılmıştır.

Bu maddelerden özellikle, ihtilaflı bölgeler, doğalgaz ve petrol yasası, nüfus ve il sınırlarının yeniden düzenlenmesi, Dicle, Musul ve Cezire Operasyon Komutanlıklarına ilişkin maddeler hem Sünnileri hem de tüm Irak’ı ilgilendiren konular olarak göze çarpmaktadır. Özellikle ihtilaflı bölgeler meselesi belki de Irak’ın en problemli sorunudur. İhtilaflı bölgeler sorunu sadece idari ve il sınırlarına ilişkin sorunları içermemektedir. Bu sorun aynı zamanda toplumsal, hukuki ve ekonomik konuları da içine almaktadır. Özellikle ihtilaflı bölgelerde yaşayan Türkmenler ve Sünni Araplar IKBY ve merkezi hükümet arasında yapılacak olası bir düzenlemeden etkilenecektir. Örneğin ihtilaflı bölgelerden biri olarak anılan Selahaddin’ne bağlı Tuzhurmatu’nun IKBY’nin yönetimine bırakılması durumunda burada azınlık olan Kürtlerin, çoğunluğu oluşturan Türkmenler ve Sünni Araplar üzerinde baskı yaratmasına neden olabilir. Bu nedenle IKBY’nin ve merkezi hükümet arasında imzalan anlaşma ülkenin geleceğini de şekillendirebilecek niteliktedir.

Öte yandan bu anlaşma ile merkezi hükümet IKBY’nin aşırı özerk tavrı karşısında geri adım atmış gibi görünmektedir. Zira daha önce hem merkezi hükümet yetkilileri hem de Şii siyasetçilerle görüştüğümüzde IKBY’nin bu durumunu kabullenmişlik ortak nokta olarak dikkat çekmiştir. Bu anlamıyla Şiiler merkezi hükümet üzerinde elde ettikleri kontrolü, her iktidarın isteyeceği gibi, korumak ve sağlamlaştırmak istemektedir. IKBY de her krizden olduğu gibi bu krizden de avantaj sağlamaya çalışmaktadır. Bununla birlikte IKBY iç siyaseti de çalkantılı bir dönemden geçmektedir. Mesut Barzani’nin yeniden başkanlığa devam edip etmemesinin tartışıldığı bir dönemde, IKBY yönetimini elinde bulunduran KDP’nin stratejik bir adım atarak merkezi hükümetin desteğini almaya çalıştığı da görülmektedir. IKBY’de KDP’ye yönelik muhalefet hareketi yükselişe geçmiştir. Bu yüzden dışarıdan destek alınarak bu muhalefet dengelenmeye çalışılmaktadır. Merkezi hükümetten elde edilecek avantajlar iç politikada rahatlatıcı faktör olarak kullanılabilecektir. Ayrıca Celal Talabani’nin rahatsızlığı sonrasında IKBY ve merkezi hükümet arasındaki ilişkiler neredeyse kopmuştur.

Celal Talabani’nin liderliğindeki KYB’nin Maliki ve diğer Şii gruplarla iyi ilişkilere sahip olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda Maliki’nin merkezi hükümeti zayıflatmaya yönelik çabalarda bulunan KDP yönetimindeki IKBY’ye karşı bölgedeki muhalif partilerle ilişki kurduğu söylenmektedir. Bu nedenle IKBY yönetimi, muhalefete verilen desteği kırmak için de Maliki liderliğindeki merkezi hükümetle anlaşmaya yanaşmış olabilir. Sonuç itibariyle her iki tarafın da avantaj sağladığı ve ödün verdiği bir anlaşma yapılmıştır. Burada önemli olan bu anlaşmadan dolayı kimin nasıl etkileneceğidir. Ancak şunu söylemek gerekir ki, IKBY ve merkezi hükümet arasında imzalanan bu anlaşma Irak’taki dengeleri derinden etkileyecek ve 2014’te yapılması planlan genel seçimler öncesinde ittifakları ve ayrışmaları yeniden şekillendirecektir.

ARAŞTIRMA DOSYASI : Petrol Irak’ı Parçalar mı ? Türkiye’nin IKBY ile Petrol İlişkisine Dair Kısa N otlar

Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen

ORSAM Ortadoğu Danışmanı

Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü

Irak’ın işgal edilmesinin 10. yılına girdiğimiz şu günlerde geride bırakılan dönemin muhasebesi pek çok açıdan yapılıyor. ABD’nin Irak’ı işgal etmesinin ne denli haksız olduğu konusunda artık hiçbir bireyin ya da devletin şüphesi kalmadı. Fakat son birkaç yıldır tartışılan olgu sadece işgalin kendisi değil işgal sonrası oluşan düzenin kırılganlığı ve istikrarsızlığıdır. İşgalin ilk birkaç yılında, özellikle ülkenin çok yoğun bir iç savaşın pençesinde kıvrandığı 2005-2008 yılları arasında sıklıkla sorulan “Irak’ın toprak bütünlüğü korunabilecek mi?” sorusu bugünlerde fazla sorulmuyor. Fakat ülkede siyasi istikrarın pamuk ipliğine bağlı olduğu ülkeyi yakından izleyen tüm analizcilerin ortak kanısı gibi görünmektedir. Irak’ta 2010 seçimi sonucunda ortaya çıkan ulusal birlik hükümetinin işlevsizliği ve hükümet içi mücadelenin ülkede siyasi sistemi işlemez hale getirdiği kabul edilmesi gereken bir gerçektir. Son iki yıldır Başbakan Nuri Maliki’nin merkezi hükümeti güçlendirme çabası devam ediyor.

Ancak bu çaba bazen Iraklı Kürtlerin 2005 Anayasası’yla elde ettikleri kazanılmış haklarını koruma çabalarına bazen de Sünni Arapların geçmişte karşı çıktıkları federalizmi kendi bölgelerine yerleştirme çabalarına takılıyor. Son dönemde Türkiye’nin gündemine Irakla ilgili meseleler geldiğinde ise genellikle Erbil-Bağdat çatışması, Maliki-Barzani Anlaşmazlığı, Sünni-Şii uzlaşmazlığı, Türkiye-Irak ilişkileri gibi başlıklar öne çıkmaktadır. Dünyanın ikinci büyük petrol rezervine sahip olduğu iddia edilen Irak’taki petrol gelişmeleri nedense sadece ticari değeri çerçevesinde gündeme gelmektedir. Oysa birkaç sene öncesine kadar Irak’taki petrol ülkenin bütünlüğü açısından anahtar değerlendirilmekteydi. İşte bu nedenle Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ndeki (IKBY) petrol sektörünü, bu sektörün ulusal ve uluslararası boyutunu, iç ve dış aktörlerin bu çerçevedeki değerlendirmelerini ve Türkiye’nin rolünü içeren bir raporu hazırlamak için bir seneden fazla bir süredir çalışmalar yürütüyoruz. Çalışmalarımızın sonucunda ortaya çıkan raporu kısa bir süre sonra yayınlayacağız. Fakat bu rapor öncesinde son dönemde Irak’taki petrol anlaşmazlığına ilişkin gelişmeler ile Türkiye’nin Irak petrollerine yaklaşımına ilişkin birkaç hatırlatma notunun hafızalarımızı dinç tutmak adına yararlı olabileceğini düşündük. Bu notları 4 ana başlıkta toplayabiliriz:

1- Petrol, Irak’ın bir arada kalmasının da parçalanmasının da anahtarıdır.

Bu yaklaşım sadece tarihsel bir vizyonu tanımlamamakta değil, aynı zamanda Türkiye’nin de uzun bir süre boyunca Irak’ın yeniden yapılanmasına ilişkin temel çözümlemelerinden birisini ifade etmektedir. Petrolün tüm Iraklıların zenginliği olduğu, ülkenin hem siyasi birliğinin hem de toprak bütünlüğünün garantisi olduğu uzun süredir savunulmaktadır. Bilindiği gibi petrol Irak’ın tamamına eşit olarak dağılmamıştır. Bazı bölgelerde daha fazla bulunurken bazı bölgelerde ise hiç bulunmamakta ya da çok az bulunmaktadır. Bugün Irak’ın petrol zengini olan vilayetlerinin kendilerini birer federal bölge ilan etmeleri ya da bir araya gelerek bir federal bölge kurmaları durumunda onlar da IKBY’deki gibi kendi petrollerini bağımsız anlaşmalarla çıkartıp, uluslararası piyasalara satarlarsa o zaman Irak’ın toprak bütünlüğünü korumak nasıl mümkün olacaktır? İşte bu soruya verilecek yanıt, tüm Irak için anahtar niteliğindedir. Irak kurulduğundan beri doğrusuyla yanlışıyla petrol tek elden ve merkezi hükümet tarafından yönetilmiş stratejik bir zenginliktir. Bu zenginliğin ülkeyi oluşturan idari ya da siyasi bölge ya da gruplar tarafından kendi çıkarları doğrultusunda kullanılması ülkenin hem bağımsızlığını hem de bütünlüğünü tehlikeye sokabilecektir.

2- Bazı uluslararası dev petrol şirketlerinin faaliyetleri Irak’ın bütünlüğünü zedelemektedir. Küçük şirketler ise büyük şirketlerin faaliyetlerine zemin hazırlamaktadır.

Irak’ın işgalinden kısa bir süre önce bazıları Türk özel şirketleri (Genel Enerji ve Petoil gibi) olmak üzere yabancı şirketlerin bir kısmı Kuzey Irak’ta petrol arama faaliyetleri başlatmıştır. Uzun bir süre boyunca sadece küçük ve orta çaptaki şirketlerin faaliyet gösterdiği Kuzey Irak’ta ABD’nin Irak’taki askerlerinin çekmesinden sadece 1 ay önce dünyanın en büyük petrol şirketi Exxon Mobil’in Irak hükümetinden bağımsız olarak, üstelik tartışmalı bölgelerde bulunan petrol alanlarında IKBY ile anlaşma imzalaması tesadüf gibi görünmemektedir. Nitekim ABD’nin Irak’tan çekilmesi sonrasında hemen olmasa da bir süre sonra ülkenin kaosa sürüklenebileceği ve parçalanmanın eşiğine geleceği öteden beri yapılan değerlendirmeler arasında öne çıkmaktadır. Bu nedenle ABD’nin çekilmesinin tamamlanmasından 1 ay önce Exxon-Mobil’in daha sonra onu takiben dünyanın pek çok büyük şirketinin KBY ile anlaşmalar imzalamaya başlaması, bölgenin parçalanmasına bu şirketlerin de inanmaya başladığının işareti olarak kabul edilebilir.

O zamana kadar Irak’ın güneyindeki büyük petrol yataklarında elde ettikleri kazanımlar nedeniyle IKBY ile anlaşma yapmaya yanaşmayan şirketlerin bir anda nasıl karar değiştirdikleri sorgulanmalıdır. Üstelik bu hamleyi sadece ABD değil aynı zamanda Rus, Fransız ve Çin şirketleri de yapmıştır. Bütün bu şirketler için gerekli altyapıyı yıllarca küçük şirketler hazırlamış, büyükler gelince de yavaş yavaş hisselerini bunlara satmaya başlamışlardır. Tüm bunlar Kuzey Irak’taki petrol paylaşımının yakında çok daha sertleşeceğini ve siyasal boyut kazanacağını göstermektedir.

3- Türkiye’nin Irak’taki enerji gelişmelerinden uzak durması ayrı bir şeydir, buna dahil olurken dikkatli olması ayrı bir şeydir.

Türkiye gibi büyüyen bir ekonomiye sahip ve her geçen gün enerji ihtiyacı artan bir ülkenin Irak’taki enerji gelişmelerinden uzak durması beklenemez. Hatta bu nedenle Türkiye’yi Irak’taki enerji gelişmelerinden uzak tutmaya çalışan Iraklı makamlar ciddi bir yanılgıya düşmüşlerdir. Türkiye’nin gerek Irak’tan ithal ettiği petrol ve doğal gazı, gerekse Türk enerji şirketlerinin bu ülkedeki faaliyetlerini artırmak yoluyla Irak’ta daha aktif enerji politikaları izlemesi doğaldır. Hatta bu çerçevede IKBY’deki enerji gelişmelerinin de dışında kalması beklenemez. Bununla birlikte, Irak merkezi hükümetinin illegal olarak ilan ettiği girişimlerde yer almak Türkiye’nin Irak’ın genelindeki enerji çıkarlarına zarar vermektedir.

4- Türkiye’nin Kuzey Irak’taki bazı şirketlerin oyununa gelmesi uzun vadede Türkiye’nin stratejik çıkarlarına zarar verecektir.

Irak’ta merkezi hükümet ile IKBY arasında yetki paylaşımı; federalizmin kapsamı, anlamı ve uygulaması; bazı bölgelerin idari statüsü ve demokrasiye bağlılık gibi önemli sorunlar bulunmaktadır. Bir bölge ülkesi olarak Türkiye için Erbil ve Bağdat arasındaki uzlaşmazlıkların krize dönüşmeden çözülmesini sağlamak önemli bir misyondur. Fakat son dönemde gerçekleşen bazı olaylar Türkiye’nin Irak’taki çıkarlarına zarar vermektedir. Eğer Türkiye Irak’taki önceliklerini hala Irak’ın toprak bütünlüğünün korunması ve siyasi birliğinin sağlanması olarak tanımlıyorsa merkezi hükümetin tamamen karşı çıktığı enerji ilişkilerine girmek bu önceliklere ters düşmektedir. Bu varsayımın dört boyutu vardır:

a. Birincisi Irak’ta maalesef hala bir petrol yasası çıkarılamamıştır. Bu petrol yasasının çıkarılamamış olması ülkedeki siyasi sorunların ve taraflar arasındaki anlaşmazlığın sonucudur. Bu anlaşmazlık Irak’ta istikrarın sağlanmasına engel olmaktadır. Ancak nedeni ne olursa olsun Iraklılar arasındaki sorunların Iraklılar tarafından çözülmesi gerekmektedir. Türkiye’nin, Irak’ın bir petrol yasası yokken, IKBY’nin petrol yasasına uygun bir biçimde davranması Irak’taki siyasi mücadele ve güç dengesi içinde açıkça taraflardan birisinin lehinde hareket etmek anlamına gelir. Bu durum merkezi hükümeti kontrol eden kim olursa olsun uzun vadede Türkiye ile merkeziyetçi Iraklı siyasal partiler arasında bir çelişki doğurur.

b. İkincisi Irak’taki petrol meselesi sadece ekonomik bağlamda değerlendirilmemelidir. Özellikle IKBY’nin başta Exxon Mobil ile petrol anlaşması imzaladığı sahaların Irak’ta anayasal bir tartışmanın parçası olduğu unutulmamalıdır. Irak’ta çözülemeyen en önemli sorunlardan birisi olan ve Kerkük’ü de kapsayan “tartışmalı bölgeler”in bir kısmında IKBY fiili olarak hakimiyet kurmuştur. Bu bölgelerin nihai statüsünün belirlenmesi ancak Irak Anayasası’nın 140. Maddesindeki tartışmanın sonuçlanmasıyla mümkün olacaktır. Oysa bugün IKBY, bu bölgelerin bir kısmındaki enerji sahalarını kendi yetki alanında varsayarak uluslararası petrol şirketleriyle anlaşma imzalamaktadır. Bu Irak’taki siyasi sorunları işin içine enerji aktörlerini çekerek çözmek anlamına gelmektedir. Türkiye’nin bu gibi anlaşmaların sonucuna bağlı (henüz bu sahalardan üretim yapılıp uluslararası piyasalara satış başlamış değildir) olarak üretilen petrolü Irak merkezi hükümetinin izninden bağımsız olarak uluslararası piyasalara ulaşımına izin vermesi Musul ve Kerkük’ün de içinde bulunduğu bölgelerdeki durumun daha da karmaşıklaşmasına neden olabilecektir. Bu olasılık Irak’ın işgalinden bu yana Kerkük’ü Irak’ın en hassas bölgesi olarak gören ve bu şehrin statüsünün Irak’ın istikrarı için belirleyici olacağını ileri süren Türkiye’nin bugüne kadar izlediği politikayla çelişecektir.

c. Üçüncü unsur ise Türkiye’nin IKBY ile bağımsız anlaşmalar imzalayarak petrol üretim ve satışına izin vermesi Kuzey Irak’taki bağımsızlığın önünü açabilecektir. Genel olarak basına yansıyanın aksine IKBY’de üretilen petrolün bir kısmı tamamen bağımsız bir gelir olarak IKBY’nin kasasına gitmektedir. Normal şartlarda bölgede üretilen petrolün de Irak’ın geri kalanındaki bölgelerde olduğu gibi Bağdat’ın kontrolündeki bir hesaba gitmesi ve buradan bütçeye dahil olması gerekmektedir. Bugüne kadar süregelen düzende Irak’ın bütçe gelirlerinin %17’sinin IKBY’ye gitmesi gerekmektedir. Bağdat, bu uzlaşıyı çiğneyerek belirtilen orandan daha azını IKBY’ye göndermektedir. Fakat bunun çözümü Bağdat’ın Erbil’e göndermediğini Erbil’e Türkiye üzerinden kazandırmak değil Irak merkezi hükümetinin ülkedeki istikrarın korunabilmesi için verdiği sözlere uymasını sağlamaktır. Oysa bugün aralarında Genel Enerji’nin de bulunduğu bazı şirketlerin IKBY sınırları içinde ürettiği petrolü düşük fiyatlardan IKB’de iç piyasaya sattığı bilinmektedir. Kısa bir süre önce bu petrolün bir kısmının Türkiye üzerinden uluslararası piyasalara satımına da başlanmıştır. Bu petrolün satışından elde edilen gelir Irak merkezi hükümetine değil doğrudan IKBY’ye gitmektedir. Böyle bir durumun, yani IKBY’nin bağımsız petrol gelirlerine sahip olmasının bölgenin bağımsızlığına giden yol olacağı öteden beri Türkiye’nin de savunduğu olgulardan birisidir. Özetle IKBY’nin kendi petrol gelirlerine sahip olması Irak’ta bağımsız bir Kürt devletine giden yolun en önemli dönemeçlerinden birisini oluşturmaktadır. Bu noktada Türkiye’nin vereceği karar onun sadece enerji ihtiyaçlarını değil çok daha geniş ölçüde ülkesel ve bölgesel gereksinimlerini de içermelidir.

d. Dördüncü unsur ise Iraklı Kürtlerin kendi iç dinamiklerinin de dikkate alınması gerekliliğidir. Bugün IKBY’de pek çok siyasi parti ve önde gelen lider mevcut yönetimin petrol anlaşmalarının şeffaf olmadığını ve çeşitli yolsuzluklar içerdiğini savunmaktadır. Aralarında sadece Gorran, Kürdistan İslami Birliği ve diğer muhalefet partilerinin değil iktidarın ortağı olan KYB’nin üst düzey yöneticilerinin de bulunduğu liderlerden bu eleştirilerin gelmesi Türkiye için önemli olmalıdır. Bu yıl içinde IKBY’de gerçekleşecek parlamento ve başkanlık seçiminin sonuçlarını şimdiden kestirmek zordur. Pek çok analizci büyük bir sürpriz beklenmediğini ileri sürse de bölgedeki siyasi dengelerin kaderini şu anda en zayıf aktör olarak görülen KYB elinde tutmaktadır. Yani Iraklı Kürtlerin çoğunluğunun hakkında güçlü şüpheler duyduğu enerji ilişkilerinin içinde olmak Türkiye için uzun vadede Iraklı Kürtlerle ilişkileri açısından da sorun yaratabilir.